Bijna alle wandelpaden, ongeacht hun lengte, beschikken over markeringen, wandelbomen en andere wegwijzers die jou moeten helpen het pad te vinden. Ze worden niet alleen geplaatst door toerismekantoren, maar zijn er vaak met dank aan de vele honderden zo niet duizenden vrijwilligers van verenigingen zoals Grote Routepaden vzw die in hun vrije tijd de bewegwijzering onderhouden. Dat kan gaan van pijlen ophangen van een lokale wandelroute, tot een likje verf van een GR-markering vernieuwen of een sticker op een verlichtingspaal plaatsen en dat over duizenden kilometers in binnen- en buitenland.
Toen ik in 2009 begon met wandelen had ik enkel weet van georganiseerde tijdelijke wandelingen, zoals de Zoniënmars in het Zoniënwoud of via Aktivia (nu Wandelsport Vlaanderen), maar wist ik niet dat er zoiets bestond als lokale wandelroutes of het GR-netwerk en andere langeafstandspaden. Vaak nam ik gewoon een kaart en stippelde er een route op uit. En zelfs al kwam ik dan onderweg markeringen tegen, wist ik niet eens dat het om wandelpaden of -routes ging en lette er dan ook niet op. Alsof wandelaars in een soort geheime taal met elkaar communiceerden. Duizenden kilometers ben ik intussen al gewandeld op tal van routes en maak daarbij dankbaar gebruik van de wegwijzers.
Om jou te helpen het bos door de (wandel)bomen te zien een klein overzicht dat jou, zeker in België, al een eind op weg kan helpen.
Grote Routepaden en Streek-GR's
De bekendste markeringen zijn ongetwijfeld die van de Grote Routepaden of Grandes Randonnées, afgekort GR. Ze kunnen lichtjes verschillen van land tot land of zelfs per regio, maar doorgaans zien deze er zo uit:
We maken een onderscheid tussen de wit-rode markeringen van de GR's enerzijds en de geel-rode van de Streek-GR's (afgekort tot SGR, of in het Frans 'GR de Pays' of GRP) anderzijds. SGR's zijn veelal lustochten in een bepaalde regio, terwijl een GR over de regionale grenzen gaat. Denk bijvoorbeeld aan de GR15 tussen Monschau en Aarlen als voorbeeld van een interregionale GR. Soms zijn er ook varianten op de hoofdroute. In Vlaanderen wordt de variant aangeduid met de tekst "variant" op de markering. In Wallonië trekken ze er een schuine witte streep over.
Het kan echter gebeuren dat je op één en hetzelfde traject toch verschillende markeringen vindt. Dat is zo voor de GR5. Terwijl in Nederland en België de gewone GR-markeringen te vinden zijn, kan je er in Luxemburg tevergeefs naar zoeken. Daar moet je een gele bol en rechthoek op een blauwe achtergrond volgen. Eens je weer de Franse grens over bent, krijg je weer de vertrouwde wit-rode strepen te zien. Maar, de Vogezen vormen in Frankrijk een uitzondering. De GR-paden die erdoor lopen krijgen een gekleurde rechthoek (zie onderstaande afbeelding). In Zwitserland is er op de GR5 ook geen specifieke markering en moet je wandelbomen volgen.
Lokale wandelingen in België
Onder lokale wandelingen versta ik permanente trajecten die blijvende markeringen hebben en meestal door een gemeente of een toerismebureau uitgehangen worden. Het gaat dan ook om korte wandelingen, meestal in lusvorm. In Vlaanderen wordt gebruik gemaakt van ontelbaar vele markeringen, in verschillende vormen en kleuren en logo's. In Wallonië is die markering iets uniformer en wordt er gewerkt met slechts vier kleuren: blauw, geel, groen en rood. Er worden een achttal symbolen gebruikt die elk in de vier verschillende kleuren kunnen voorkomen. Soms wordt daar nog een logo bijgeplaatst om een onderscheid te maken tussen twee wandelingen in dezelfde buurt.
Het moet wel gezegd dat het systeem van wandelknooppunten in Vlaanderen tegenwoordig de overhand neemt en veel bekender is.
Er zijn natuurlijk ook tijdelijke wandelingen die uitgaan van wandelclubs (agenda te bekijken via Wandelsport Vlaanderen) en die dan ook slechts tijdelijke markeringen hebben.
Andere langeafstandspaden in België
Niet alle langeafstandspaden in België gebruiken GR-markeringen om de simpele reden dat het niet altijd de Grote Routepaden vzw, of zijn Waalse tegenhanger Sentiers GR, is die de routes uitstippelt. Enkele bekende voorbeelden van niet-GR-paden zijn deze:
Europese langeafstandspaden
En dan zijn er nog de Europese langeafstandspaden die niet altijd tot hetzelfde netwerk behoren. Omdat het er honderden zo niet duizenden zijn, kan ik ze natuurlijk niet allemaal oplijsten. Maar hieronder toch een kleine bloemlezing:
Wandelbomen & wegwijzers
Wandelbomen zijn wegwijzers met daarop meer informatie dan gewoon een richtingsaanduiding. Zo kunnen plaatsnamen en hun afstand erop vermeld staan. Dat is natuurlijk handig wanneer je onderweg bent om te weten hoe ver je nog moet tot je doel.
Cairns
Steenmannetjes of steenhopen worden vaak met hun Engelse benaming 'cairns' aangeduid. In de wandelwereld worden ze gebruikt om richtingen aan te geven in gebieden waar geen zichtbare paden of markeringen zijn. Je kan ze vanop afstand makkelijk zien staan. Het enige probleem is dat meer en meer mensen te onpas beginnen nieuwe cairns te bouwen omdat ze dat leuk vinden. Als je het doet, breek ze daarna weer af, want je kan er een wandelaar op het verkeerde pad mee zetten.